Cơn bão mặt trời mạnh nhất trong hơn 2 thập niên đã dội vào trái đất, tạo ra cảnh tượng cực quang ngoạn mục trên bầu trời từ Úc đến Anh, cũng như đe dọa hoạt động của vệ tinh và lưới điện cuối tuần này.
Theo Trung tâm Dự báo Thời tiết Không gian thuộc Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA), vụ đầu tiên trong các vụ phun trào nhật hoa (CME) – hiện tượng mặt trời phóng ra từ trường và khối lượng plasma đi kèm – diễn ra ngay sau 16 giờ ngày 10.5 theo giờ chuẩn GMT (tức 23 giờ cùng ngày theo giờ Việt Nam).
Sau đó, CME này biến thành một cơn bão địa từ “cực đại” – sự kiện bão mặt trời đầu tiên đạt mức này kể từ hiện tượng “Bão Halloween” vào tháng 10.2003 gây mất điện ở Thụy Điển và làm hư hỏng cơ sở hạ tầng điện ở Nam Phi. Nhiều CME dự kiến sẽ “tấn công” trái đất trong những ngày tới.
Mạng xã hội trên khắp thế giới bừng sáng với hàng loạt hình ảnh cực quang từ Bắc Âu cho đến Úc.
Các nhà chức trách đã thông báo cho các công ty khai thác vệ tinh, hãng hàng không và lưới điện thực hiện các biện pháp phòng ngừa trước những nguy cơ xuất phát từ sự thay đổi của từ trường trái đất.
Không giống như bão mặt trời vốn di chuyển với tốc độ ánh sáng và đến trái đất trong khoảng 8 phút, CME di chuyển với tốc độ chậm hơn. Các quan chức cho biết tốc độ trung bình của CME hiện tại là 800 km/giây.
Chúng thoát ra từ một cụm vết đen khổng lồ trên mặt trời, rộng gấp 17 lần hành tinh của chúng ta. Mặt trời đang tiến đến đỉnh điểm của chu kỳ 11 năm, dẫn đến các hoạt động mạnh mẽ.
Ông Mathew Owens, giáo sư vật lý vũ trụ tại Đại học Reading (Anh), nói với AFP rằng mặc dù tác động của bão mặt trời chủ yếu sẽ được cảm nhận ở các vĩ tuyến phía bắc và phía nam của hành tinh, nhưng việc chúng sẽ lan đi bao xa sẽ phụ thuộc vào sức mạnh cuối cùng của cơn bão.
Ông Brent Gordon, quan chức tại NOAA, khuyến khích công chúng cố gắng chụp bầu trời đêm bằng camera điện thoại ngay cả khi họ không thể nhìn thấy cực quang bằng mắt thường.
Sự thay đổi của từ trường liên quan đến bão địa từ tạo ra dòng điện trong các dây dẫn dài, bao gồm cả đường dây điện, có khả năng dẫn đến mất điện. Đường ống dài cũng có thể bị nhiễm điện, dẫn đến các vấn đề kỹ thuật.
Tàu vũ trụ cũng có nguy cơ đối mặt với bức xạ ở mức cao, mặc dù bầu khí quyển ngăn cản lượng bức xạ này đến trái đất.
NASA có một nhóm chuyên trách đảm bảo an toàn cho phi hành gia và có thể yêu cầu các phi hành gia trên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) di chuyển đến những nơi được bảo vệ tốt hơn bên trong trạm.
Chim bồ câu và các loài khác có la bàn sinh học bên trong cũng có thể bị ảnh hưởng. Theo Phòng thí nghiệm Sức đẩy Phản lực của NASA, những người nuôi và huấn luyện chim bồ câu ghi nhận số lượng chim bay về nhà giảm xuống khi bão địa từ xảy ra.
Cơn bão địa từ mạnh nhất trong lịch sử được ghi lại, được gọi là “Sự kiện Carrington”, xảy ra vào tháng 9.1859, được đặt theo tên nhà thiên văn học người Anh Richard Carrington.
(Theo Thanh Niên)
